Heb je interesse in een cursus grafische vormgeving maar weet je niet precies wat je je daarbij moet voorstellen? In dit artikel lees je de verschillende onderdelen van zo’n cursus grafische vormgeving. Dan kun je zelf beslissen of het je aanspreekt en welke grafische cursus het meest bij je past.
Typografie
Het oudste onderdeel van een grafische cursus is typografie. Typografie is kort gezegd de toegepaste kunst van het vormgeven en opmaken van teksten. Veel mensen zijn zich niet bewust van deze kunst maar typografie beïnvloedt hoe wij de inhoud van teksten verwerken en appreciëren. Een vormgever houdt zich bezig met de keuze van lettertypen, de grootte van de letters (corps), de regelafstand, inspringing, de zetwijze (linkslijnend, rechtslijnend, gecentreerd of uitgevuld), fontkleur etc. etc. Omdat titels, kopjes, de broodtekst etc. zich van elkaar moeten onderscheiden, maar toch een eenheid moeten vormen, is typografie voor de liefhebber een ware kunst: hoe creëer je eenheid in verscheidenheid door middel van letters? Dat is de centrale vraag in typografie. De meeste vormgevers ontwerpen overigens zelf geen lettertypen. Dat is een heel specialistisch vak, uitgeoefend door typografen, zoals in Nederland Gerard Unger en de overleden Wim Crouwel.
Kleurenleer
Een ander oud en belangrijk aspect van grafische vormgeving is kleurenleer. Kleuren fascineren ons sinds de oudheid. Je kunt er natuurkundig onderzoek naar doen, maar ook in psychologische zin. Waarom ervaren wij rood als gevaar en is blauw over de hele wereld de meest geapprecieerde kleur? Waarom houden vrouwen van paars en mannen niet? Allemaal vragen waarop de psychologie een antwoord probeert te geven en waar vormgevers bewust rekening mee moeten houden. Heel leerzaam, interessant en belangrijk.
Maar ook de natuurkundige indeling en beschrijving van kleuren is van belang. Zo werkt een drukker met de vier basiskleuren cyaan, magenta, geel en zwart, terwijl elke monitor en je smartphone werken met de basiskleuren rood, groen en blauw. Waarom is dat van belang voor een vormgever? Hoe beter hij met deze kennis kan omgaan, hoe beter hij foto’s kan retoucheren of bepaalde effecten in drukwerk kan bereiken. Kleurenleer gaat ver terug en ook beroemdheden als aristoteles, Goethe en Itten hebben belangrijke bijdragen geleverd aan onze kennis over kleur,maar ook bekende kunstschilders. Wie wil hier nou niet meer over weten?
Beeld(taal)
Je kent vast wel het spreekwoord: ‘Één beeld zegt meer dan duizend woorden’. In de grafische communicatie is beeld dus een heel belangrijk onderdeel.Toch is de studie van beelden minder oud dan kleurenleer en typografie. Dat komt ook omdat fotografie pas sinds eind 19de eeuw furore maakte. Je kunt met beelden net zo goed boodschappen overbrengen als met woorden. Vandaar dat een grafisch vormgever inzicht moet hebben van de ‘taal’ die je met beelden kunt spreken. Grofweg zijn er drie manieren om beeldtaal te leren: via de Gestalttheorie, de semiotiek of de retorica.
1 | Gestalttheorie
De gestalttheorie gaat over hoe wij objecten fundamenteel waarnemen. Dus over de vraag welke vormen en structuren wij waarnemen. De Gestalttheorie heeft verschillende ‘waarnemingswetten’ geformuleerd, zoals de wet van voor- en achtergrond.
2 | Semiotiek
Semiotiek bestudeert de betekenis van beelden. Welke symbolen bestaan er en hoe herkennen wij die? Zo hebben verkeersborden, het sint Andreas-kruis en het logo van Ferrari allemaal betekenis. Hoe kun je als vormgever de betekenis bekrachtigen of er een twist aan geven?
3 | Retorica
Retorica is het onderdeel van beeldtaal dat de overtuigingskracht van beelden bestudeert. Waarom is bijvoorbeeld een bepaald beeld sterk? Dat kan komen door onder andere ‘pathos’ en ‘ethos’. Zo wordt in een advertentie van goede doelen bijvoorbeeld vaak een doodziek Afrikaans kind getoond om in te spelen op onze emoties.
Compositie
Compositie is volgens wikipedia het ordenen van beeldelementen volgens een vooraf bepaalde strategie. Het is een poging tot creëren van orde in de chaos. Compositie geeft structuur. Door verschillende compositievormen te volgen (zoals symmetrisch, asymmetrisch, driehoek of diagonaal), kan de uitstraling van een grafisch product heel anders uitvallen. Het toepassen van witruimte hoort ook tot het onderdeel ‘compositie’. Voor goed gebruik van compositie wordt vaak een grid gebruikt.
Visuele identiteit
Door de nadruk op marketing vanaf de 20ste eeuw, is er meer aandacht voor de gehele uitstraling van een bedrijf of organisatie. Er is namelijk meer dan een logo en een huisstijl. Alles wat zichtbaar is, is een uiting van visuele identiteit van een bedrijf of organisatie. Ook de stijl van fotografie en de kleding van werknemers behoort tot deze visuele identiteit. Het doel hiervan is om een positief en consistent beeld van het bedrijf of de organisatie te creëren in al de visuele verschijningsvormen.
De andere kant: softwareprogramma’s
Voor het vak van grafisch vormgever zijn bovenstaande onderdelen verplichte kost. Maar er zijn maar weinig vormgevers die enkel met de kennis van bovengenoemde onderdelen hun brood verdienen. Tenzij je Art Director bent en al bewezen hebt zonder computers je werk te kunnen doen. In dat geval kan de opmaak van het ontwerp aan een DTP-er worden uitbesteed.
De meeste vormgevers echter zullen ook ruime ervaring met computerprogramma’s als InDesign, Photoshop en Illustrator moeten opbouwen. Dit is echter een heel andere tak van sport. Zo kan het zijn dat de ene vormgever meer creatieve en aansprekende ideeën ontwikkelt, terwijl de andere veel beter is in de opmaak van boeken of productcatalogi. De praktijk wijst uit dat het aanleren van DTP-software noodzakelijk is. Daarom zullen de genoemde computerprogramma’s tijdens een parttime jaarcursus in het volwassenenonderwijs of een vierjarige opleiding op het grafisch lyceum zeker tot het lespakket behoren.
Grafische vormgeving, een technisch vak?
Omdat computers een steeds belangrijkere rol zijn gaan spelen voor grafische vormgeving, is het beroep van ‘grafisch vormgever’ steeds technischer geworden. Met alleen het schetsen van logo’s en layouts kom je er tegenwoordig meestal niet meer. Toch biedt de techniek ook nieuwe mogelijkheden. Wie zou als kunstenaar of grafisch vormgever niet de bijzonder uitgebreide mogelijkheden van Photoshop willen onderzoeken? Wie zou als opmaker niet snel in InDesign de regelafstand of het corps met eentiende punt willen vergroten om de leesbaarheid te beoordelen? De techniek heeft een andere werkwijze in de kaart gespeeld, ja zelfs tot andere uitingen van grafische vormgeving. Hoewel door de techniek bepaalde vakkennis verdwijnt, worden door diezelfde techniek ook talrijke nieuwe vaardigheden op een presenteerblaadje aangereikt.
.png){kind=logo}
